Een redelijk recent project [2014-2016] gaat over Marxloh, een voorstad van Duisburg met twee gezichten. Het verdwijnen van een belangrijk deel van de staalindustrie heeft in de afgelopen jaren grote werkeloosheid en verpaupering als gevolg gehad. De opkomende bruidsmarkt is bloeiend en legt Marxloh geen windeieren. Op loopafstand van de kerk heeft de grootste moskee van Duitsland een plek gekregen en van de no-go-area van een aantal jaren geleden zijn nauwelijks nog sporen aan te treffen.
De ambiguïteit van Marxloh
Marxloh is een voorstad van Duisburg met ongeveer 18.000 inwoners waarvan ongeveer 45% met een oorspronkelijk niet-Duitse nationaliteit. Marxloh werd bebouwd ten tijde van de industrialisatie van het Ruhrgebied, in de periode 1880-1910. Grote staalgiganten als Thyssen en Krupp vestigden zich daar met zware staalindustrie. In de nabijheid van woonwijken bevinden zich thans nog twee van de vroegere zeven hoogovens. Thyssen en Krupp bestaan niet meer als afzonderlijke staalgiganten maar zijn eind vorige eeuw gefuseerd tot ThyssenKrupp. Het merendeel van hun fabricage is uit het Ruhrgebied verdwenen en wereldwijd staan nu de nieuwe fabrieken in de lage-lonen-landen. De winst van de globalisering zou je kunnen zeggen. Tegelijkertijd heeft de sterk verminderde productie ervoor gezorgd dat vanaf medio 1980 de werkloosheid in de regio en met name in Marxloh, fors toenam. De verliesrekening was dat Marxloh verpauperde en vergeleken kon worden met de getto’s in sommige grote steden zoals bijvoorbeeld de wijk Neukoln in Berlijn in de jaren negentig.
De afgelopen tien jaar is er echter sprake van een economische opleving en daarmee ontstaat er ook een andere sociale werkelijkheid. ‘Wilkommen in Marxloh’ en ‘Made in Marxloh’ zijn in de afgelopen jaren als mantra’s in de diverse media opgedoken. Het zijn met name de initiatieven van de Marxlohers zelf, bijna allen van Turkse afkomst, die Marxloh een ander gezicht geven. Veel Turkse middenstanders zijn bruidswinkels en/of kledingzaken begonnen en het beeld in de hoofdstraat (de Weseler strasse) wordt gevormd door een kleine zeventigtal kledingzaken.
De ruim veertig winkels met kleding voor aanstaande echtparen zijn gebundeld in deze Weseler Strasse over een lengte van pakweg anderhalve kilometer. Voor veel Turkse verloofden uit Noord-Europese landen behoort een bezoek aan de meest romantische straat van het Ruhrgebied tot het begin van het huwelijksavontuur. Het scheelt immers weer een dure rit naar Istanbul.
In 2008 werd, na een bouwtijd van ruim drie en een half jaar, de grootste moskee van Duitsland geopend. De moskee biedt plaats aan 1200 personen en de moslimgemeenschap staat bekend als gematigd. Ten tijde van de bouw was de voorzitter van de moskeegemeenschap een vrouw en in tegenstelling tot andere plaatsen in Duitsland heeft de bouw van de moskee destijds nauwelijks tot protesten geleid.
Juist die verandering/transitie van industriestad tot een bruidsmarkt geeft iets dubbels aan Marxloh. Je ziet het verleden nog vertegenwoordigd in het heden. Enerzijds de verpaupering, de eenvoud en zelfs de armoede; aan de andere kant is er een druk straatbeeld bijvoorbeeld op de zaterdagen als veel mensen onder andere uit Oost Nederland en Nord Rhein Westfalen naar Marxloh trekken voor hun bruidsjurken en kostuums.
Ik ben in 2011 voor de eerste keer naar Marxloh gegaan om te fotograferen. Ik heb er ruim drie jaar gefotografeerd en ben duizenden digitale negatieven rijker. Van de grootste moskee van Duitsland, tot het vrouwtje dat met veel moeite een enorme watermeloen tilt. En alles daartussen. Een selectie daarvan is in een boek opgenomen. Op deze webpagina plaats ik slechts enkele foto’s. Niet elke beeld zal de ambiguïteit van Marxloh in ‘optima forma’ laten zien. Maar om met Aristoteles te spreken ‘het geheel is meer dan de som der delen’ en daarmee komt de ‘dubbelheid van Marxloh’ tot uitdrukking.
Carnaval in Marxloh 2014, net even anders
